NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
مُحَمَّدٍ
النُّفَيْلِيُّ
حَدَّثَنَا
عَبْدُ اللَّهِ
بْنُ
الْمُبَارَكِ
عَنْ وَبْرِ
بْنِ أَبِي
دُلَيْلَةَ
عَنْ
مُحَمَّدِ
بْنِ مَيْمُونٍ
عَنْ عَمْرِو
بْنِ
الشَّرِيدِ
عَنْ أَبِيهِ
عَنْ رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
قَالَ لَيُّ
الْوَاجِدِ
يُحِلُّ
عِرْضَهُ
وَعُقُوبَتَهُ
قَالَ ابْنُ
الْمُبَارَكِ
يُحِلُّ
عِرْضُهُ
يُغَلَّظُ لَهُ
وَعُقُوبَتَهُ
يُحْبَسُ
لَهُ
Amr b. eş-Şerîd'in
babasından, Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in şöyle buyurduğu rivayet
edilmiştir: "Varlıklı bir kimse'nin borcununu ödemeyi geciktirmesi
(alacaklıya ondan) şikâyetçi olmayı ve (hâkime de) onu (hapis cezasıyle)
cezalandırmayı meşru kılar."
Îbnü'l-Mübârek dedi ki;
(Metinde geçen) "Yuhillu ırzahû" (cümlesi) "Ona sertçe
çıkışabilir" anlamına gelir, "Ve ukûbetehu" cümlesi de,
"hapsedilebilir' anlamına gelir.
Diğer tahric: Buhari,
istikrad; Nesâî, buyu'; İbn Mâce, sadakat; Ahmed b. Hanbel, V, 388, 389.
AÇIKLAMA:
Hattâbî; bu hadis-i
şerif, maddî imkânı olduğu halde borcunu bile bile geciktiren kimsenin borcunu
ödemesi için hapsedileceğine; fakirliğinden dolayı borcunu zamanında ödemeyen
bir kimsenin hapsedilemeyeceğine delâlet etmektedir, der.
Hattâbî, bu hususta
âlimler arasındaki farklı görüşlere şöylece işaret etmektedir:
"Kadı Şüreyh'e
göre; borcunu zamanında ödemeyen kimse fakir olsun zengin olsun, borcunu
ödeyinceye kadar hapsedilir. Yani bu mevzuda borçlunun fakir olmasıyla zengin
olması arasında bir fark yoktur.Rey taraftarları da bu görüştedirler.
İmam Mâlik'e göre;
borcunu zamanında ödemeyen bir fakir bu borcundan dolayı hapsedilmez, ona
sadece borcunu ödemesi için mühlet verilir.
İmam Şafiî' ye göre
ise; borçlunun zahirî haline bakılır; eğer fakir görünüyorsa hapsedilmez, fakat
zengin görünüyorsa kendisine borcunu derhal ödemesi teklif edilir. Eğer
borcunu öderse serbest bırakılır, ödemekten kaçınırsa borcunu ödeyinceye kadar
hapsedilir."